Leibniz, Kant, Schelling

BUNDESLIGA PHILOSOPHICUM

Leibniz, Kant, Schelling

Büyüsü Bozulan Bağbozumu ve Öznel İdealizm

 

« ama şu an "olumsuzdan daha olumsuz, diyalektiğin kustuğu olumsuzlama" üzerinden gidiyorum, farkında mısın? » (MB)

 

Sorunuzun şekil bulmuş somutlaşmış halini şimdi sevdim: Schelling Leibniz bağıntısı… Schelling'in esas derdi, Kant'ın bilgiyi & öznelliğin sınırlarını, nesnelliği tarifini, yeni gelmekte olan dünyanın dünyevi & süfli halininin namusunu sadece görünüşte veya ırak bir temellendirmede kurtaran bir formül olarak görmesi…

            Kant-Schelling arası Felsefe dar alanda uzun paslaşmalarla oynanmış harikulade bir Bundesliga macerasıdır: Felsefe olmadan nefes alınamayacağı; hangi çağa ilişkinse o çağın paradigmalarındaki krizlerinden yola çıkarak « kabul edilebilir », « makul » bir platoncuğun Idea arayışına Kant darbesi! Söz konusudur.

Kant ise sanıldığından fazla Kartezyen Devrime, yani modern özneye sadıktır; bu ise Alman Romantizmi için burjuva-filistin süfli öznenin bölünmüş & mutlaktan yüz çevirmiş halini veri kabul edip meşrulaştırma anlamına gelir. Ama Kant gökbilimde leibnizci öğretiden de (modernite bağlamında) gerekli dersleri de çıkarmasını bilmişti ;  yani öznenin bilişsel yetilerinin bu yeni hali karşında sürekli Koperniğin arkasına sığınan bir Kant var ; ondan özne-sınırlı!

Leibniz'in sınırsız sayıda monadının hepsi eşit & farklı şekilde sınırlı (individium); ama Kant kartezyen Res cogitans'tan herkes için bir transandantal Benlik biçip dikiyor(Alman’a burjuva-deli gömleği): Özne Schelling'te Tin, İde ile evlenip Kantcı bu gaspa karşı hak talebinde isyana kalkışıyor.

Schelling, Kant'ın İdeyi sadece yalın Aklın İdesi (Tanrı varsa onun için de geçerli diyecek kadar kartezyen –ens intelligibilis- & aslında leibnizci: "Tanrı bile incompossibilité'ye,  karşı gelemez") yapmasından rahatsız: kendinde Tanrı bir yana, madem o da yarattığı ile aynı Fikirde (en azından Descartes, Leibniz ve Kant bu konuda « aynı fikirde ») Dünya Tarihi İdesi=Tin=Özne, bunlar kolayca bir birlik içinde uzlaştırılabilir (platoncu metexein’e gerek olmadan)…

Kant'tan Leibnize dönerek kurtulmaya çalışıyorlar (Romatiklerin sözcüsü Schelling) ama Kant'ın gerisi Platon (mesmerisme); zira Leibniz'in penceresiz monadında dünyanın tamamı karanlık olarak yansıyor, ama bilinçsiz; o halde Tanrı'nın yarattığı bütün Dünya-Tin Tarihi görece, sınırlı, üstü kapalı bir hakikattır.

Hakikat ne Kantcı Doğada ne Saf Aklın bilgiçce İdesinde, ama dünyanın büyüsel, dinsel, mitolojik, hristiyan & şimdi Alman laik tininde… Filozof madem İdeye muktedir; Spekülatif Felsefe özne vasıtasıyla Tinin sınırsız hakikatine, sınırlı varolanları (portion) Sonsuz'a geri götürecek varabilir=Leibniz’in Astronomi’inde olduğu gibi.

Yani Leibniz'deki evrensel bütüncüllük, Monadoloji, Kant'ın bir modern olarak acımasızca dağınık (çatışkılı, antinomik) bıraktığı Kozmolojik, Psikolojik ve Teolojik idelerin tamamını kucaklayacak bir Dünya Tini İdesine varmamıza izin veren devasa bir khôra, matris, döl yatağı, rahman ve rahim olarak görülür ; ve Dünya, Doğa tekrardan Kant’la kaybettiği büyüsüne en azından Almanya’da spekülasyon yapılan üniversitede, filozoflar ve dahiler üzerinden kavuşturulabilir…