Uzaktan Eğitim : "LEIBNICII COMPENDIUM"

UZAKTAN EĞİTİM : Bir Örnek

 

LEIBNICII COMPENDIUM

 

Bbbb, 19 Şub 2020 Çar, 10:49 tarihinde şunu yazdı:

 

 

Hakan arkadaşım, sana 1doktora öğrencime gönderdiğim soruları gönderiyorum.

 Kendisi böyle 1 tezi yazmamak için Aristo ve Descartesle sınırladı kendini, dahası "hukukta ve retorikte ispat problemiyle" uğraştı durdu yıllarca (tanrı ispatı söz konusu olduğu halde: "ispatın iddia sahibinin ispatlama yükümlülüğünde olduğu", "ateistin yokluğu ispatlaması gerektiği" gibi bir retorike saplandı bu kafa.. Derrida yapsa eğlenceli olabilirdi; ama bence -içine şeytan kaçmış- iyi niyetten ve konunun özüne gitmekten yoksun tezle 10 yl harcadı.

 

volens ve nolens açısından bile 1 ilk değerlendirme olabilir, ama Leibniz de dahası var gibi...

 

 Not. bilkentte doktora adayı tezi bitirse bile ek olarak meşhur bir dergide tezden türetimiş 1 makalesini bastırmadan (kabul) savunmaya sokulmuyor.

 Bu tam bir makale konusu; ama tez bitince sağlam olur, di mi?

 seni de dinleme isterim bir ara..

 *

 Sana sınav sorusu:

  Leibniz'in causalité anlayışı ile Aristo ve sonra da Descates i karşılaştırınız;

 Leibniz'deki yeniliği kendi başına ve öncekilere göre değerlendiriniz; sizce bu yenilik hangi problemin çözümüne denk gelmektedir? yoksa genel bir keyfiyetten mi ibarettir?

 

 -Leibniz de bu yenilik varsa ve neyse. bunun;

 

 a- genel mantıktaki yeri ;

 b-kozmolojideki (fizikte) yeri

 c-psikolojideki yeri (insan anlayış ve beklentileri)

 d-tanrının zatı ve ona ilişkin çıkarımlarımızdaki yeri

 e-son erekler veya eskatoloji (dünyanın amacı, bilinebilirliği) açısından yerini

 

 ayrıntılı olarak tartışıp -varsa- saptayınız.

 

 Tek soru 100 puan. Süre1 ay/ 1 YIL

 

 (eğer Leibniz tezden çıkarıldıysa da kısa bir cevap, görüş, hipotez belirt; tezde ise bölüm düzenle;ya da bir öğrenciye bu konuda lisans bitirme tezi yaptırsan nasıl yol izlerdin kağıt üstünde)

 

 Kolay gelsin

****

24.03 (Sal) , 02:38

 

Hocam merhaba,

nasilsiniz? Iyi olmanizi temenni ederim. inanin ben de bugun sizi aramayi dusunuyordum. Tezimin ilk bolumu bitti. Aaa hocaya yollamaya calisirken sizin bu maili gordum. Kusura bakmayin icsel dunyamda Leibniz, disarda corona beni benden aldi. Hemen su an kisaca bildikleimi ve dusunduklerimi kisaca paylasmaya calisicam.

 

Baslangic sorusunda su an için konuyla ilgili olarak Aristo ve Descartes hakkinda bildiklerim sinirli, ancak Leibniz baglaminda Aristoda dikkatimi ceken ve , veya, ancak ve ancak bazli mantigi ; yani ozdeslik, celismezlik ve ucuncu durumun imkansizligina dayali mantigiyla Descartesin mv uzerine kurdugu uzamli model, Leibniz cok daha kapsamli.

 

Leibniz in mantiginda evet ile hayir in arasina  sonsuz derecelendirme , Descartes in kuvvet teorisini de gelistirerek mv2 haline getirmesiyle de kisi yapip ettigi eylemlerin icersine accidental ( turev kuvvetler) i sokarak ayni sekilde sonsuz eylemde bulunma ve karar cesitliligi sokuyor. Benim anlayabildigim bu sonsuzluk her kesitinde de sonsuzca alt bolunmelere sahip ve tout est lié. Dolayisiyla gerek Tanri acisindan gerek kul acisindan zorunluluk derecelenmis, hipotetiklesmis oluyor. Ve Leibniz acisindan zorunlu hakikatler ve olgusal hakikatlere bagli causalité varken, bunun yanisira kisi fizik dunyadaki apperence lari ( accidentales) perfectionu olcusunde dogru ya da degerlendirip causalite nin icinde sapmalar gosterme ozgurlugune sahip. Yani onun imperfectionu onun ozgurluk alani gibi de gozukuyor. Ancak ne zaman ki kisi fizk dunyadan yani experience dan kendini cekip kendi ic dunyasina ( gerceklige) moral alana gecebildiginde asil causalite alanini yani effet-cause iliskisi gorebilyor. hakikatlerden kendini kesfetmeye ve ordan da kendisinin yaratan varligin idrakine ve Tanri karsisinda kendi pozisyonunun idrakine variyor. Bu baglamda tam da causalitenin bir parcasi ( perfectionu olcusunde) oluyor, ve Leibnize gore de asil ozgurluk budur. Digeri libre arbitre. Burda asil benim dikkatimi ceken Spinoza. Leibnizin deyimiyle bizler Tanrinin bir modifikasyonlariyiz, yani zorunluluk hakim. Bu acidan da Leibnizinki yeni bir versiyon gibi duruyor. Leibnize gore ise benim anlayabildigim, bu acidan bizler adeta Tanrinin akilli modifikasyonlariyiz. Yani Leibniz zorunlugun içine bile ozgurlugu yerlestirmis, tersi da dogrudur. Leibniz' tanrinin attributleri ve formlari vardir diyor, ve proprieteleri ya da affectonlari ile agir eder diyor. naturel dunyada bu affectionlari dagatacak, yayacak ki? Tabii ki ben. Affection bir anlami da sevgi. Dolaysiyla evrendenin tout est lié  olmasindaki tutkal bu acidan sevgidir, tanridan yayilan. Bizim tek yapmamiz gereken moral dunyada bu sevgiyi yakalamaktir. L'amour desinteressé. O zaman ozguruz hem de causalite ye tam anlamiyla saygi duyarak, idrak ederek.

 

BU baglamda;

 

a) Leibniz bana gore yapay zekanin da oncusu sayilabilir. ( fuzzy logic). O iki tamligin arasindaki sonsuz derecelenmeye gitmistir. Burada yine araya perfection konusu giriyor. Biz derecemiz nispetinde istedigimiz eylemde bulunabilecegimiz gibi bizatihi kendimiz de bu derecelenme icinde bir derecemiz var. Tanri acisindan sonsuzluk icindeki sinirlilik ile bizler acisindan sinirlilik icindeki sonsuzluk. Dolayisiyla Leibnizin genel mantiga katkisi, her ne kadar sonsuzluk mantigina sahip olamasakda, sonsuzlugu sinirlilik icine hapsederek bir mantik yapabiliriz.

 

b) kozmolojide causalitenin bagli oldugu zorunlu, olumsuz hakikatlein fizik alana uyumlu olmak uzere hipotetiklesmesidir. Yani necessite absolu de derecelenmis oluyor. Butun mesele bizim bu derecelnemis necessiteden hakiki necessiteleri bulabilmemizdir.

[ek: b) ayrica bu sonu belirsize giden causaliteye bagli cause-effet iliskisi hipotetik fizik dunyada successiona yol aciyor, gecmis,simdi, gelecek baglantisi kuruluyor ve bizde temporalite algisi olusuyor. Freudun bilincalti  kozmolojide sujetnin nosyonuna denk gelebilir mi acaba. Zira biz nosyonumuzda sonsuza kadar icerilmis olan herseyi Tanri gibi sinirsiz olarak bilseydik, gecmiste yasananlara tum haliyle hakim olu gelecektede de sujenin yapip etmelerini algoritmik bir yapi icersinde ongorebilirdik. Dolayisiyla Leibnizde bilincalti direkt ve sadece Tanriya bagli, ilk neden olarak. ]

 

c) Daha once de bahsettigim gibi bence Tanrinin 3 onemli attributsu puissance, sagesse ve bonté, Freudde ki id,ego,superegoya karsilik geliyor. Tanrida bu yuklemler sonsuz oldugu icin ucude birbiriyle uyumlu ve birbirine hizmet edebiliyor. Bu tabir dogrumu bilmem ama 3 ude adeta identik ya da ayni seyin farkli aspect leri. Bizde ise sinirli ve olumlu varlik oldugumuz icin aralarinda bir hukumranlik catismasi var ve Leibniz de ki bu sonsuz dizilim, perceptions insensibles Freud deki bilincaltini cagristiriyor ve yine tout est lié ve causalite var her ne kadar biz idrak edemesek de.

 

d) Butun bunlarin baglaminda, biraz da Leibnizin disina cikarak onu bu konudaki anlayisini anlatmaya calisirsam.: Tanri var veya yok, bizler sinirli varliklar olarak kendimizi surekli kalibre edebilmek icin, nasil ki or; insaat yaparken dogru yapabilmek icin kerteriz, mastar, sakul aliriz. Kendimize de her bakimdan mukemmel bir referans almamiz lazim ki mumkun oldugunca dogru sekilde ozellikle manen kendimizi dizayn edebilemim. Yani Tanrinin bu uc onemli attribusu bizim ulasamiyacagimiz mukemmellik de ki referans noktamizdir. Diger yandan, bir yerde Tanri icinde monad diye soz ediyor. yani ilk ve unique monad, ilk neden. Oyleyse bir monad olarak nasil sonsuz algilarimiz varsa, bizler de Tanrinin ruhlar olarak sonsuz algilariyiz gibi de duruyor. Bunu tezde yazmiycam Aaaa hoca beni oldurebilir.

 

e) Bu konuda Leibnizin cesitli imalari var. Dieu=agir=se sentir. Baska bir yerde il se regle diyor, baska bir yerde il se communique diyor. Bu konu da aramizda kalsin:)). Tanri existe qu'il est possible olmasi ki benim burdan da anladigim tum possibleleri yaratan ilk possible, dolayisiyla zorunlu varlik. Oyleyse onun possible tarafini yansitan ve hic bir seyden munezzeh olamiyacagi icin gerek duysun yada duymasin butun zatinda mevcut olan necesiteleri, degismezleri hipotetiklestirip entendement inda sonsuzca kapali bir cevrim saglayarak, il se regle  ve se sentir oluyoir gibi duruyor

 

Hocam butun bunlari su an icin kafamda ne varsa hicbir kaynaga bakmadan yazdim ki onemli bir hata yanlislik varsa ltf bana yazin. Tez asamasinda bana cok yardimi olur. Ya da genel anlamda olumluysa Aaaa’da doktora yapmaya tesebbus etme cesareti bulacagim:)

 

Saygilarimla,

 

Hakan