"FELSEFE YAPIYORUM DEME.."

« FELSEFE YAPIYORUM DEME*, AYNALIÇARŞI’YA SAVAŞA GİDİYORUM ANNE DE »

Vatan yahut Cicero&Seneca !

Viva Stoa !

 

C. Cengiz Çevik‏ @jimithekewl · 17 hil y a 17 heures 

isti qui repente pedibus inlotis ad philosophos devertunt

 

"yıkanmamış ayaklarıyla alelacele filozoflara yönelen kişiler"

 

[Gellius, Noctes Atticae 1.9.8]

 

Yazar karakterini geliştirmek, iyi bir insan olmak için değil, gösteriş için felsefeye yönelen kişileri böyle betimliyor.

--

Talha Dereci‏ @derecitalha · 16 hil y a 16 heures 

 

Antik çağ filozoflarını okumadan sabah akşam  onlardan hayli beslenen Derrida, Deleuze gibi isimlerle sürekli yatıp kalkmak, onları amentü bellemek gibi..

 

Benim cevabım bu ikisine şöyle olmuş :

I- konunun içeriğine  dair

Felsefe bilgi değil philos’dur; Repente

Kirli ayak harfî çeviridir, pis kişiyi değil; “iki eli kanda”, yani zamanı ve meşguliyeti felsefe için gerekli bol boş zamana hiç uygun olmamış heveslileri imler

Pente yokuş olduğuna göre,

(hiç Latince dersi almadım)

“iki eli kanda yokuş aşağı”

II- öze dair

Akademide ve yakın çevremde hayretle duyduğum iki cümleye kibarca daima hiçbir yorum yapmamayı,yüzlerine vurmamayı tercih etmişimdir.Bunlar:"Hiç duymadım!" ve "Ben onu anlamıyorum" olmuştur. Akademi dışından yakın olduklarımın (kirliler) ise merak etmedikleri, anlamadıkları yoktu

 

Google Latin ve Fr İng Tr çeviri denemeleri:

isti qui repente pedibus inlotis ad philosophos devertunt

Cümle şeklinde oldukça başarısız denemeler :

Fr /et avait ni habillé ses pieds, un coup, ces gens qui sont philosophes, détruiront jusqu'à la

İng/ and had neither dressed his feet, a sudden, even lay down to the these people who are philosophers,

Tr/ ve ne kadar uzandı bile, ayaklarını, ani, filozoflar olan bu insanları giyindi

Kelime bazında bakalım:

İsti: onlar

Devertunt: inmek inmesi inmeleri/bu insanları giyindi/ even lay down to the

 

Devertem: turn, dönüş (yönelmek), onları "giyinmek", (öğrenci) kılığına bürünmek...

 

repente pedibus : aniden ayaklar/suddenly feet/ tout à coup les pieds

(hiçbir yerde "kirli ayak" yok)

 Repente aniden demek, ama kökü "rampa -pente- aşağı, hızla alelacele gitme" imgesi…

"Ayağı/baldırı çıplak, başı kabak" (=derse hazırlıksız, işini zor bırakarak, sevap niyetine, hayatı pahasına gelmek):

Unutmayalım bu “acelenin bir nedeni var.

Çeviri Bağlamı: Stoa ekolü

"Felsefe yapıyorum deme, hayatımı kurtarıyorum de"

 Epiktetos'un bu düsturunu, bilmeden -bilip de bilmezlikten gelme- Latin filozoflara çeviri için yaklaşma. "Kirli ayaklılar"ın  felsefeden dışlanması imgesi bu ekolün özüne aykırı.

Kültürel Bağlam:

Ayrıca, söz konusu olanın Pitagorascı ekol değil, elleri yemek sonrası kaseye hafifçe daldırarak kölenin saçında kurutan bir kültür (görenek) olduğunu unutma  burasının.

 

İnlotis: eğitim tranning  formation, ok

inlotis ad philosophos devertunt: formation allongea/ training lay down/ eğitim(e) uzandı

 

Gellius aklınca şairane bir cinâs yapmaya kalkmış, anlaşılan:

Ayaklar giyinik değil (baldırı çıplak, başı kabak'tan mülhem), filozofluğa giyiniyor

(Giyinmek fiil için Türkçe’de bkz. "Uzaklara Giyinmek" -onlarla boy ölçüşmek- Fazıl Hüsnü Dağlarca -şair)

O halde giyinmek, yönelmeye cüret etmek, boy ölçüşmek halkın felsefeye olumlu, hilkâtten gelen -belki henüz sahih ve içten olmayabilecek- zaafları; eğitimci bu "yönelimi" doğru yönelime çevirebilir. Elinde de Sokrat gibi bu doksa’dan başka erişim noktası yok insanlara…

Aslında, Felsefenin sadece bir "çıkarsız merak" olması da onun theoria özüne uygun, "iyi insan olmak" felsefenin birinci hedefi olmayabilir. Cengiz’in yorumu metin ve bağlam dışına kayıyor, öz töresel bir tuzakta..

"Kâmil olmak", halkın iyi normlarının tam zıddı (Kierkegaard) tavır almayı da gerektirebilir: “iyi”, felsefece sorgulanmadan anlamsız ifadedir "iyi insan"…

Nesnel ve nitel analizim bu kadar. Dün akşam da cümleyi çevirmedim, sadece “kirli ayak”I bizi”gösterişmeraklısı”gibifazlaca aşırı yorumlara –tuzaklara- düşürdüğünü imlemekle yetindim, şimdi de çevirmeyeceğim, uzmanlara felsefi uyarılarıı yaptım sadece, mesleğim çevirmenlik değil, kuşku duymak…

Philos-sofos daki philos sevgi ve yönelimin repente’da içkin olduğunu söylemişim. Zira « ruhun eğinimi » (conatus), aşağıya hizla giden yokuşu « pente de l’âme » Fransızcada. Repentir de « uslanmak », doğruyola girmek demek, dine dönüş, günah çıkarma anlamlarını sonradan almış bu bürünme imgesi, yönelim…

Acele ile yokuş aşağı imgesini birleştirerek yalın ayağa içerik katmışım sadece : "iki eli kandayken yokuş aşağı" felsefe dersine koşma…

Bu kadardı 17 saat önceki durum. Gece saat 3 sularında…

Sabah bir gürültü kopmuş, akşam okudum :

 

Cengiz isyan ediyor : (10 saat önce sabah)

"Hiç Latince dersi almadım" denmesine rağmen Latince metindeki bir sözcüğün analizi yapılıyor. Repente "kirli ayak", pente de "yokuş" anlamında değil, böyle bir sözcük bile yok. Felsefe niye philos? Benim hiç anlamadığım Ferrari motorunu tamir etmeye çalışmama benziyor. Yorucu.

 

2 saat önce de kendisine şu bilgileri verdim :

1-Fiilen kayıtlı olduğum ve transkripte gösterebileceğim Latince, Grekçe, Arapça, Farsça derslerini almasam da, aldığım diğer dersler ve kendi çalışmalarım asıl mesleğimi desteklediğinden  & yaptığım hataları halâ danışabileceğim Mr. Dumèrque gibi 1 uzmanın kadrosunda yer aldığımdan cüretim [aynı jenerasyondan olduğumuz için eski dostum Çiğdem Dürüşken’e de rahatlıkla danıştığım olmuştur, ama Latince yazma denemelerim daha yeni olduğu için henüz rv. Almadım]

2-Ben o sözcükleri Latince aslından değil güncel Latin dilleri ailesinde aldıkları anlamlardan itibaren,yani uyduruk bir etimolojiden değil, Foucaultcu Kazıbilim tekniği, Deleuzecü sezgi yöntemi & Heidegger'in Grekçeyi anlama egzersizlerinden, Derridacı yapıçözümden itibaren yapıyorum.

3-Eğer belli 1kadroya, grada avdet olmuş olmanıza rağmen akademi dışı bu oyuna iyi niyet ve olumlu eleştiri katkısıyla yaklaşmıyorsanız, [o zaman bunu ] « durmuş geri fikirlerinizi çeviri diye yutturmanıza » yorabilirim. Kirli ayak değil, yokuşu da boşver,iki eli kanda'yı da; Adam AYAĞININ TOZUYLA geldi [yahu felsefe dersine ne gösterişi ? öyle olsa tiyatrocular şölenine giderdi belki…]

3 bilgi notu sadece… Köşeli parantez içindekileri şimdi ekledim.

Ve hakarete rağmen, çevirisini iyileştirme gayretiyle yardımcı oluyorum :

Hakaret benim « Ferrariden anlayan motorcu olmam” ise, bu motor da felsefe olsa gerek. Cengiz’in felsefi Latince çevirilere hiç yaklaşmaması gerektiğinin değişik bir itirafı olmuş bu. Başka alanda çeviriler yapabilir ama. Cicero ve devlet kuramları asla olmaz.

 

Sonra başkaları müdahil olmuş:

1-“Herkesi böyle alıntılayıp rezil mi edersiniz yoksa bu sefer gösteriş yapasınız mı tuttu?” (Cengiz'e soruyor)

Diğeri de Cengiz'e hak veriyor:

2-Adam mütevazilik edenlerle dalga geçip saçma sapan yorum yapınca, bence müstehak

Sonra Cengiz bir “kirli ayak” bulup tehdit ediyor:

3-“Kimseye hakaret etmeden doğruyu ve yanlışı daha fazla insana ulaştırmak, içeriğe ve yönteme dair bilgi vermek amacıyla sitenin sunduğu imkanları kullanmak bir sorun olmasa gerek. Konuyu bırakıp şahsıma yönelenin yeri de engelliler listesi.”

Tartışmayı konunun içeriğine çekmek istemesi güzel de, bunu içeriği (felsefeye koşan hakla göz dağı verme) biçimde sürdürerek, kirli ayaklara saldırarak yapması enteresan.

10 saat önce ben hastanedeyken bunlar olmuş.

Ben de sadece “neden Latince dersi almaya lüzum görmedim?”, onu açıklama notu yazdımdı ki engelli olduğum için kaybolduğunu fark ettim.

Ve « kirli ayak » da sabah 9.53 de engellenmiş:

le moi‏ @oscurodios  [ona « kirliayak » lakabını ben koydum (baldırı çıplak veya "les sans-culottes" manasında]

En réponse à @teletour @jimithekewl

4-Yazdığını gördükten sonra yanlış mı yorumladım diye kontrol etmek istedim ama engellenmişim, eleştiriyi kaldıramayan birine ne desem müstehak. Yorucu.

09:53 - 14 mars 2020

Benim kaybolan tweetim şöyle olmalı :

Ölü bir dili canlı bir hocadan öğrenmek yerine, alma şansına sahip olduğum diğer dersler ve kendi çabalarımla Grekçe, Latince, Farsça, Arapça çalışmalarım oldu, çeviri eleştirmeni değil, çeviri tatminsizi olacak kadar. Zira esas mesleğim kuşku duymak. Zaten tam da ben o Ferrari’nin motorundan iyi anladığım için, çeviriyle o cevhere sahte/çakma yan sanayi kaportası takılmasına içim hiç elvermez.

Bunlar normal şeyler de, ben bunlara neden mesai harcıyorum?

Şurekânın (Talha Dereci @teletour) “Antik Çağ bilmeden Foucault, Deleuze ile takılmalar” suçlaması ve “gösteriş merakı” ve “kirli ayak” dışlamasıyla karşımızda, bana açık bir düşmanla savaştığım izlenimini veriyor. Ve bu düşmalarımız Editörler, Subaşını tutmuş kişiler yani…

(*) Epiktetos'un ünlü düsturu...