29
Nisan 2021
Différance[1]: Bir Güç Oyunu…
(Yapıçözümün bir Yapıçözüm
Denemesi)
"Biçim, ancak gücü kendi içerisinden anlayacak
gücümüz, yani yaratma gücümüz kalmadığında büyüler."
| Jacques Derrida
Biçim denilen, ve bize öyle gelen şey, aslında içine
tam olarak nufûz edemediğimiz, örtük de olmayan, "zamansal", i.e. nerede başlayıp nerede bittiği (sınırları)
de tam kestirilemeyen bir “güç oyunu”dur; ve bu oyundan bize ancak "uzamsal"
olarak anlık bir görüngüsünü sunduğu için -bir "ikon" gibi- büyüler.
Dahası, saf güç -kendinde ve kendi için- anlaşılamaz, içine
nufûz edilemez; bizim "güç oyunu" tâbir ettiğimiz şey de aslında bir
"biçim", "güç-biçimi"dir; ve ancak biçim anlaşılabilir (anlayış
gücünün altına düşer); bu kapma ve kapılma anı (anlamanın derecelerine göre), yine
zamansaldır.
Daha açık tâbirle, biçim her zaman onu yöneten
ilkeleri saklı veya örtük tutan zamansal bir gücün göstergesi, tezâhür biçimi
olarak "bizim-için"dir; aşkınsal gücümüzün bir göstergesi,
etkinliğidir: Doğada (kendinde) biçim "yoktur"; sadece "güç/ zaman"
"vardır"; ve onu tam göremeyiz.
Modernler (Leibniz, Kant) "güç"ten
(bilinebilir, hissedilebilir olması bakımından) "differansiyel"
olarak (komparatif hesap) söz etmesini "bildiler": Aristocu "dunamis" varsayımı
"düzeltildi" (farka tâbii kılındı): Biçim, gücün bilinebilirlik
nedeni (ratio cognoscendi'si) haline
geldi.
Bence, ilk kez Kant'ın "Dinamik Yüce" anlatısında "güç" iki nesnel
entite'nin karşılaşmasından belirtik olan "fark" tanımından çıkarak;
ben ve güç; ben ve Doğa; Ben (artık doğa ile aynı kumaştan biçilmemiş) ve Fark,
haline geldi: Kendinin kendinle farkı olarak, saf Fark olarak güç: Biçim
Şüphesiz bu anlatıyı; Gücün ve Biçimin bir tarihi
olduğunu, onun zamansallığının yasaları (diyalektik) olduğunu biz Hegel'den
itibaren "bilebilir" hale geldik ("Güç ve Anlayış gücü" anlatısı): Biçimi üreten güç, ve gücü
bilinebilir kılan biçim'de yadsıma ('nın yadsıması) serüveni...
Kant gücün bir Kraft
(yeti) olduğunu "fark"etti; Hegel bu Kraft'ı (ki artık Geist) devinimi
(Tarihsel kinesis) içinde doğru
okudu. Ancak Heidegger'le "güç" (dunamis),
Doğa (bilimi) ve "Kraft" (epistemoloji)
indirgeme-biçim-lerinden çıkılıp Varlık -Güc'ün en eski Yeni adı- ve ondaki
fark (varolan) oldu.
Zannımca, Deleuze'ün "Fark ve Yineleme"sinden sonra Derrida bu serüvenin mirasını
tek bir kelimede, "différance"
(ayıram)'da işaretlemek istedi; aslında Güç ve Biçim Metafiziğinin (çoktan
başlamış) yapıçözümünün son evresini sundu: Göstergesi (biçimleri) silinen Fark
(Güç) oyunu...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder